Ryga to bardzo zróżnicowane architektonicznie miasto. Możemy tutaj spotkać cały przekrój stylów, od hanzeatyckiego gotyku, przez europejski klasycyzm, wielkomiejską secesję, aż po przykłady socrealizmu i socmodernizmu. Smaczku dodają charakterystyczne drewniane domy, zarówno w samej Rydze jak i szczególnie w pobliskim kurorcie Jurmala. Stolica Łotwy to też popularny kierunek dla krótkich, weekendowych wypadów. Jak zatem najlepiej wykorzystać ten czas?
Najciekawsze miejsca w Rydze
- Stacja kolejowa Jurmala Dubulti
- Sanatorium Rigas
- Jurmala – opuszczone hotele
- Sanatorium Vaivari
- Fabryka silników diesla
- Komitet Centralny Komunistycznej Partii Łotwy
- Centrum kulturalno-kongresowe
- Ryga – wyspa Zakusala
- Muzem Okupacji Łotwy
- Teatr Dalie
- Budynek Ministerstwa Budownictwa
- VEF Kulturas Pils
- Gmach Łotewskiej Akademii Nauk
- Budynek przy Brīvības iela
- Instytut Inżynierii Lotnictwa
- Osiedle mieszkaniowe Purvciems
- Hotel Rīdzene
- Kompleks mieszkaniowy Šampēteris
- Salaspils Memorials
Jurmala i Ryga – Komunikacja międzymiastowa
Ryga i jej okolice są bardzo dobrze skomunikowane. Pociągi do Jurmały jeżdżą tak często, że można nawet nie sprawdzać rozkładu. Sama ta miejscowość jest konglomeratem kilku osiedli letniskowych, z których każda posiada swoją stację kolejową. Część z nich posiada otwarte kasy, ale bilety można zakupić również w pociągu u konduktora. Ceny podróży są stosunkowo niskie. Przykładowo podróż z dworca głównego w Rydze do popularnej stacji Dubulti kosztuje 1,5 EUR, natomiast krótkie odcinki po samej Jurmale to koszt niecałego 1 EUR. Jurmala jest dość rozległa, jednak sieć przystanków kolejowych jest dość gęsta. Warto zastanowić się wcześniej co chcemy zobaczyć, aby odpowiednio zaplanować fragmenty do poruszania się pieszo, jak i te do pokonania pociągiem. Najwięcej atrakcji znajduje się w pobliżu stacji Dubulti, Majori i Bulduri.
Jurmala i Ryga – dlaczego warto odwiedzić?
Ryga wraz z okolicami zapewnia bardzo szeroki przekrój atrakcji. Fani klasycznego podróżowania i city-breaków na pewno docenią niezwykle klimatyczną starówkę pełną restauracji, barów i kamienic w zróżnicowanym stylu. Zabudowa w stylu hanzeatyckim miesza się z art nouveau, sowieckim modernizmem oraz klasyczną architekturą drewnianą. Te dwa ostatnie style w niezwykle malowniczy sposób mieszają się na Moskiewskim Przedmieściu czy też po zachodniej stronie miasta. Warto podjechać też do popularnego kurortu nad Morzem Bałtyckim. Jurmala to niezwykła miejscowość, na której modernizm przeplata się z kameralnym, drewnianym budownictwem czyniąc z tego miejsca idealną destynacją dla spacerowiczów. Ryga to także klimaty okołowojenne, zatem w promieniu godziny drogi możemy zwiedzać bunkry z czasów ZSRR czy efektowny, brutalistyczny pomnik na miejscu dawnego obozu koncentracyjnego w Salaspils.
1. Stacja kolejowa Jurmala Dubulti
Koło tej niezwykłej bryły nie można przejść obojętnie. Sieć kolejowa w całej Jurmale składa się z niewielkich budynków stacyjnych nawiązujących do lokalnej architektury. Położona w centrum kurortu stacja Dubulti zdecydowanie wyłamuje się z tego układu zachwycając niezwykle dynamiczną bryłą. Obiekt wybudowano w 1977 roku według projektu Igora Javeina. Składa się z przeszklonego budynku poczekalni o prostej bryle i daleko wysuniętym, płaskim okapie, oraz z potężnej wiaty w kształcie łuku, zwieńczonej ekspresyjnymi podporami. Dodatkowo podróżnych od wiatru z sąsiadującego ze stacją jeziora chroni efektowne przeszklenie. Z minusów – niezbyt estetyczna kostka brukowa na peronie oraz przeciętne, współczesne wnętrza.
2. Sanatorium Rigas
Nowoczesny transatlantyk wypływający prosto w morze. Wkomponowany w bałtycką plażę obiekt Sanatorium Rigas znajduje się w dzielnicy Majori. Aby do niego trafić wystarczy kierować się ze stacji kolejowej najkrótszą drogą nad morze, przecinając deptak w tej miejscowości. Sanatorium powstało w latach 1977-81 według projektu V. Valgumsa, N. Pavarsa i M. Gelzisa. Obecnie mieści się w nim hotel Baltic Beach Hotel Jurmala. W pobliżu, również przy samej plaży warto zwrócić uwagę na okazałą drewnianą architekturę oraz opuszczony, brutalistyczny budynek przy sąsiednim wyjściu na plażę.
3. Jurmala – opuszczone hotele
Opuszczonych obiektów z poradziecką metryką jest w Jurmali więcej. Przy głównej ulicy Juras Iela, kilkaset metrów na wschód od Sanatorium Rigas znajduje się efektowny, opuszczony hotel. Niestety urbex w tym miejscu jest dość ryzykowny, ponieważ obiekt jest strzeżony, a całą posesję otacza płot z drutem kolczastym. W nieco gorszym stanie jest dawne sanatorium Baltija. Znajduje się ono na wschód od Majori, w dzielnicy Dzintari. Aby do niego trafić, wystarczy iść ulicą Smiltenes Iela, a jego potężna, nieco brutalistyczna sylwetka na pewno zwróci naszą uwagę, nawet pomimo sąsiedztwa pięknej, drewnianej architektury.
4. Sanatorium Vaivari
Na przeciwległym końcu kurortu, w dzielnicy Vaivari nieopodal stacji kolejowej znajduje się bardzo okazały budynek sanatorium. Narodowe Centrum Rehabilitacyjne wybudowano w latach 70. Składa się z potężnego budynku głównego, wybudowanego na kształt tarasowego „transatlantyka” oraz dwóch ekspresyjnych skrzydeł mieszczących sale zabiegowe oraz widowiskowe. Obok jednego ze skrzydeł znajduje się także interesująca rzeźba przedstawiająca parę pływaków. Wstęp na teren sanatorium jest całkowicie bezproblemowy i warto obejść cały kompleks dookoła w poszukiwaniu interesujących, modernistycznych detali.
5. Ryga – fabryka silników Diesla
Fabryka silników diesla w Rydze powstała w 1949 roku i funkcjonuje do dziś. W swoim szczycie eksportowała produkty do 55 państw na świecie. Wówczas rozbudowano ją m.in. o budynek biurowo-administracyjny, przy ul. Ganibu Dambis. Powstał on w 1985 roku, a za projekt architektoniczny odpowiadał zespół V. Rimss, E. Geijers, L. Dorfmans. Brutalistyczny obiekt posiada rozczłonkowaną, nieco postmodernistyczną bryłę przypominającą okręt podwodny. Łatwo można dostać się tutaj z centrum zarówno tramwajem, jak i autobusem.
6. Komitet Centralny Komunistycznej Partii Łotwy
Wyłączony z użytku budynek Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Łotwy powstał w 1974 roku. Jest to modernistyczny, trójskrzydłowy obiekt o wysokim przyziemiu, częściowo postawiony na filarach. Za projekt architektoniczny odpowiadał zespół w składzie J. Vilciņš, A. Ūdris, G. Asaris and A. Staņislavskis. Reżim komunistyczny upadł na początku lat 90. w wyniku czego obiekt zyskał funkcję typowo kapitalistyczną. Przez lata działało tutaj Centrum Handlu Światowego. Niestety obiekt otacza niezbyt estetyczny płot oraz parking dla samochodów, które mogą popsuć fotografowanie. Znajduje się w centrum Rygi, na skraju Parku Kronvalda.
7. Centrum Kulturalno-Kongresowe
W tym samym parku, lecz po jego przeciwległej stronie znajduje się gmach centrum kulturalno-kongresowego. Pierwotnie powstało ono jako Dom Edukacji Politycznej. Po zmianie ustroju funkcjonuje jako centrum kongresowe i wciąż zachwyca swoimi dobrze zachowanymi wnętrzami. Niestety aby je zwiedzić, trzeba trafić na moment, w którym otwarta dla odwiedzających jest jego starsza część. W ostatnich latach zniknął także efektowny, dwupiętrowy żyrandol w holu głównym. Budynek zaprojektowali V. Kadirkovs i J. Gertmanis, a ukończono go w 1982 roku.
8. Ryga – Wyspa Zakusala
Punktem obowiązkowym podróży do Rygi jest spacer po wyspie Zakusala, leżącej na rzece Dźwinie. Skrywa ona dwa interesujące modernistów obiekty. Pierwszym z nich jest wieża radiowo-telewizyjna. Futurystyczna konstrukcja posadowiona na trzech filarach mierzy aż 368,5 metra, co pod względem wysokości czyni ją trzecią wieżą w Europie i najwyższą wieżą w Unii Europejskiej. W najbliższych latach planowana jest jej nadbudowa, dzięki której zyska kolejne 40 metrów. Wieżę wzniesiono w latach 1979-89 według projektu zespołu w składzie K. Nikuradze, N. Siergijevskis, V. Savcenko
Na wieży znajduje się także ogólnodostępny taras widokowy. Oprócz tego na wyspie znajduje się budynek łotewskiego radia i telewizji. Ryga to miasto, gdzie brutalizmu jest dość sporo, więc znajdziemy go także i tutaj. Horyzontalny budynek w stylu brutalizmu skomponowany jest w wertykalnym, socmodernistycznym wieżowcem. Kompleks powstał w latach 1979-87. Projektował go zespół architektów A. Purviņš, B. Maike, V. Kadirkovs, K. Alksnis
9. Muzeum okupacji Łotwy
W centralnym punkcie Rygi, tuż przy samym Domu Bractwa Czarnogłowych, znajduje się darmowe Muzeum Okupacji. Modernistyczny pawilon wykończony geometrycznymi panelami wzniesiono w 1970 roku według projektu G. L. Grinbergsa. Ze względu na swój kształt i swoje historyczne sąsiedztwo przez lata wzbudzał niemałe kontrowersje, co jest typowe dla modernizmu w środowisku staromiejskim. Dziś się już opatrzył i wraz z pomnikiem Strzelców Łotewskich stanowi charakterystyczny landmark otwierający Stare Miasto.
10. Teatr Daile
Ryga jako stolica państwa jest pełna budynków użyteczności publicznej. Jednym z nich jest horyzontalny, modernistyczny gmach teatru z ekspresyjną, geometryczną formą na fasadzie. Wybudowano go w latach 1966-76. Projekt opracował zespół w składzie M. Staņa, I. Jakobson, H. Kander. Za prace rzeźbiarskie odpowiadali O. Feldberg i I. Murovskis. Fasada teatru zachowała się do dziś w bardzo dobrym stanie. Także wewnątrz można dostrzec oryginalne detale, przede wszystkim oświetlenie hali na pierwszym piętrze. Zwiedzający powinni zwrócić uwagę na godziny otwarcia tak, aby zaplanować zwiedzanie na czas, kiedy w środku grane są spektakle. Budynek znajduje się przy ul. Brivibas Iela, około 15 minut spacerem na północny-wschód od Starego Miasta.
11. Budynek Ministerstwa Budownictwa
Już poza centrum miasta, na północny wschód, pośród przeważnie socrealistycznej zabudowy znajduje się ciekawy przykład pierzejowego brutalizmu. Dawne centrum szkoleniowe Ministerstwa Budownictwa powstało w 1981 roku i można je zaliczyć także do nurtu postmodernistycznego. Budynek zaprojektowali A. Voļatovskis i A. Marinska. Obecnie znajdują się tutaj pomieszczenia biurowe. Adres obiektu to Brivibas Iela 221 i można tutaj łatwo dostać się autobusem z centrum miasta.
12. VEF Kulturas Pils
Ryga to nie tylko powojenny modernizm ale także socrealizm. Przy okazji zwiedzania obiektu nr 11, warto także zajrzeć do pobliskiego Domu Kultury. Budynek został odremontowany w 2017 roku, przez co zachwyca swoimi wnętrzami w stylu socjalistycznego realizmu. Niepodważalną zaletą jest fakt, że w godzinach otwarcia obiektu nie ma najmniejszego problemu ze zwiedzaniem i fotografowaniem jego wszelakich zakamarków. Obiekt otwarto w 1960 roku jak dom kultury zakładów elektrotechnicznych VEF. Zaprojektował go architekt N. Sementsov.
13. Gmach Łotewskiej Akademii Nauk
Najważniejszym socrealistycznym obiektem stolicy Łotwy jest ryski „Pałac Kultury” czyli gmach Łotewskiej Akademii Nauk. Wybudowany został na wzór tzw. „Siedmiu Sióstr Stalina” w latach 1952-58. Zaprojektował go zespół architektów w składzie O. Tilmanis, W. Apstils, K. Pluksne, W. Sznitnikov, M. Szpektorov. Wieżowiec mierzy 107,6 metrów, dzięki czemu jest doskonale widoczny w panoramie Rygi. Do dziś na jego fasadzie zachowała się symbolika komunistyczna, w postaci pięcioramiennych gwiazdy, czy sierpów i młotów. Także jego wnętrza są warte uwagi, jednak najbardziej efektowna część holu nie jest dostępna dla zwiedzających. Za 6 EUR można natomiast wjechać windą na taras widokowy oferujący widok na centrum Rygi.
14. Budynek przy Brīvības iela
Zaprojektowana przez Edgara Šenberga i wzniesiona w latach 1978-87 kamienica w centrum Rygi jest wyjątkowo uroczym przykładem łotewskiego postmodernizmu. Architekt świadomie nawiązał do hanzeatyckiej tradycji miasta, reinterpretując rytm wąskich, szczytowych kamienic i ceglanych fasad w duchu późnego XX wieku. Czerwona cegła – materiał głęboko zakorzeniony w historii Rygi – została tu użyta nie tylko konstrukcyjnie, lecz także symbolicznie: jako pomost między średniowiecznym miastem a współczesnością. W miejsce poważnych, monumentalnych dekoracji klasycystycznych Šenbergs wprowadził humor i lekkość, czyli płaskorzeźby lwów bawiących się piłką. Ten ironiczny gest, w którym siła ustępuje miejsca zabawie, nadaje fasadzie ludzką skalę i dystans wobec tradycyjnego patosu.
15. Instytut Lotnictwa w Rydze
Socmodernistyczny gmach Instytutu Lotnictwa Cywilnego wzniesiono w latach 70. XX wieku na Moskiewskim Przedmieściu w Rydze, w okresie intensywnego rozwoju szkolnictwa technicznego w krajach bałtyckich. Zaprojektowany przez łotewskich architektów w duchu późnego modernizmu, budynek charakteryzuje się monumentalną formą z rytmicznymi pasami okien i wyraźnie wydzielonym parterem. Wykonany z prefabrykatów żelbetowych, z elewacjami o surowej fakturze betonu i detalami z aluminium, stanowi przykład ówczesnego dążenia do racjonalności i technologicznej estetyki. Instytut pełnił funkcję zaplecza naukowego i szkoleniowego dla lotnictwa cywilnego ZSRR. Dziś jego modernistyczna bryła, choć częściowo zmodernizowana, pozostaje ważnym świadectwem architektury edukacyjnej Rygi lat 70.
16. Osiedle Purvciems
Purvciems to jedno z największych osiedli mieszkaniowych Rygi, powstałe w latach 70. i 80. XX wieku jako część szeroko zakrojonego programu budownictwa masowego w stolicy Łotwy. Projektowano je według zasad urbanistyki modernistycznej z wyraźnym podziałem na strefy mieszkalne, usługowe i rekreacyjne, szerokimi alejami oraz pasmową zabudową z prefabrykowanych bloków typu „Brežnevka”. Charakterystyczne są długie, równoległe ciągi budynków o jasnych elewacjach i rytmicznych balkonach, otoczone zielenią i placami zabaw. Najciekawsze są dwa punktowce z lat 80. o częściowo tarasowej strukturze, które stoją przy ul. Madonas Iela. Pozostałe bloki mają wiele ciekawych detali, jak płytki ceramiczne na ścianach szczytowych i wiatrołapach czy prefabrykaty fasadowe o interesującej tektonice.
17. Hotel Rīdzene
Zbudowany w 1984 roku Hotel Rīdzene był jedną z najbardziej luksusowych realizacji późnosowieckiej Łotwy. Zaprojektowany przez parę architektów Zane Kalinka, Valērijs Kadirkovs, wyróżniał się nowoczesną jak na ówczesne czasy architekturą o charakterze międzynarodowego modernizmu – z wielopiętrowym atrium, ciemnymi pasami elewacji i eleganckim wystrojem wnętrz z elementami drewna i kamienia. Obiekt powstał jako reprezentacyjny hotel dla zagranicznych delegacji, w bezpośrednim sąsiedztwie kanału Rīdzene i parku Esplanāde. Po odzyskaniu przez Łotwę niepodległości stał się symbolem otwarcia Rygi na świat i luksusowej gościnności lat 90. Dziś, po przebudowie i modernizacji, funkcjonuje jako Radisson Blu Rīdzene Hotel, zachowując oryginalny układ i dyskretną elegancję epoki.
18. Kompleks mieszkaniowy Šampēteris
Każde duże miasto musi mieć swój tarasowiec. Ta forma, która zyskała popularność w latach 80. XX wieku ma swojego reprezentanta także w stolicy Łotwy. Forma budynku jest brutalistyczna – balustrady z surowego betonu poprzedzielane są za pomocą detali z czerwonej cegły, dzięki czemu budynek nawiązuje do wielu tożsamości tego miasta. Podobny zabieg był zresztą stosowany na wielu osiedlach mieszkaniowych na Łotwie. Budynek mieści się przy ul. Lielirbe, a jego budowa została ukończona w 1986 roku. Za projekt odpowiadał architekt Vladimir Alies.
19. Salaspils Memorials
Kompleks upamiętniający ofiary nazistowskiego obozu w Salaspils, niedaleko Rygi, powstał w latach 1960-67 według projektu zespołu architektów: Gunārsa Asarisa, Oļģertsa Ostenberga, Ivara Strautmana, Oļģertsa Krauklisa i Edgara Kramiņša, przy współudziale rzeźbiarzy Ļevsa Bukovska i Oļega Skarainisa. Monumentalny zespół, złożony z surowych betonowych figur o wysokości ponad 7 metrów, symbolizuje cierpienie i opór więźniów. Wśród nich stoi figura „Niepokonany człowiek” – centralny punkt kompozycji. W przestrzeni rozległego, cichego terenu umieszczono także betonową płytę z napisem „Aiz šiem vārtiem vaid zeme” („Za tymi wrotami jęczy ziemia”). To jedno z najbardziej przejmujących miejsc pamięci w krajach bałtyckich. Idealne jako połączenie z Muzeum Okupacji Łotwy.
Jurmala i Ryga – pozostałe obiekty
To rzecz jasna nie wszystkie obiekty, które są warte uwagi. Niestety np. Sanatoria Białoruś czy Jantarnij Bereg w Jurmale, które są ciekawymi przykładami socmodernizmu, są zamknięte ze względu na sankcje wobec państw związanych z agresją na Ukrainę. Także dzielnica art nouveau w Rydze czy wyspa Kipsala z drewnianymi domami to miejsca, gdzie architektoniczni turyści powinni znaleźć coś dla siebie. Również spacer po centrum Rygi przyniesie trochę modernistycznych wrażeń w postaci ciekawych kamienic i interesujących detali, zwłaszcza, że Ryga jest miastem wybitnie spacerowym. Co za tym idzie, na taką ilość atrakcji warto przeznaczyć jednak więcej czasu niż 2-3 dni, moim zdaniem optymalny wyjazd to 5 dni.
Zainteresowanych odsyłam na stronę Ryskiej Agencji Turystycznej
Aktualizacja – 4-11-2025
