Dzielnica LSM w Lublinie, budowana od lat 60. XX wieku, to doskonały przykład modernistycznego planowania przestrzennego. Oferujące funkcjonalność i estetykę, osiedle jest dziś ważnym elementem architektonicznego dziedzictwa miasta, a także przykładem udanej integracji architektury ze sztuką.

Lublin i potrzeba nowoczesnego mieszkalnictwa

W okresie intensywnej industrializacji po II wojnie światowej Lublin, podobnie jak wiele innych miast w Polsce, doświadczał dynamicznego wzrostu populacji. W odpowiedzi na rosnące potrzeby mieszkaniowe, podjęto decyzję o budowie nowego osiedla, które mogłoby zapewnić nowoczesne warunki życia dla rosnącej klasy robotniczej. Lubelska Spółdzielnia Mieszkaniowa (LSM) została zawiązana 25 kwietnia 1957 roku i w jej ramach wzniesiono siedem osiedli mieszkaniowych. Zaprojektowane je jako modelowe rozwiązanie urbanistyczne, które łączyło w sobie zaawansowane podejście do planowania przestrzennego z potrzebami mieszkańców.

W skład Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej wchodzą osiedla:

  • osiedle Mickiewicza (arch. Feliks Haczewski, 1958-71)
  • osiedle Słowackiego (arch. Oskar i Zofia Hansen, 1964-73)
  • osiedle Piastowskie (arch. Antoni Herman, Jerzy Kumelowski, 1967-72)
  • osiedle Krasińskiego (arch. Tadeusz Bobek, Stanisław Fijałkowski, 1970-75)
  • osiedle Sienkiewicza (arch. Janusz Link, 1973-76)
  • osiedle Konopnickiej (arch. Janusz Link, 1974-95)
  • osiedle Prusa (arch. Antoni Herman, 1975-84)

Projekt i realizacja osiedli LSM

Osiedle LSM zaprojektowała grupa polskich architektów na czele z Oskarem i Zofią Hansenami, którzy byli zwolennikami idei „otwartej formy” w architekturze. Dlatego projekt zakładał stworzenie przestrzeni, która byłaby elastyczna i mogła być łatwo dostosowana do zmieniających się potrzeb społeczności. Budowa osiedla rozpoczęła się w 1961 roku i charakteryzowała się zastosowaniem nowatorskich technologii budowlanych oraz modernistycznym designem. Wynikały z tego główne założenia projektu, które obejmowały funkcjonalne, przestronne układy mieszkań, dużą ilość zieleni i wspólne przestrzenie rekreacyjne. Łącznie w skład LSM w Lublinie weszło 212 budynków, co przekłada się na ok. 13 tysięcy mieszkań.

LSM w Lublinie – architektura i życie

Dzielnica LSM odznacza się charakterystyczną modernistyczną architekturą z dominującymi prostymi liniami, płaskimi dachami i dużymi oknami, które maksymalizują dostęp światła naturalnego. Centralnym elementem osiedli są duże, zielone przestrzenie, które służą jako miejsce spotkań i rekreacji dla mieszkańców. Wokół tej przestrzeni rozmieszczono bloki mieszkalne, sklepy, przedszkola i szkoły, co sprzyja tworzeniu silnej społeczności lokalnej. Ruch samochodowy odbywa się w większości po obrzeżach osiedli, dzięki czemu znajduje się tutaj wiele przestrzeni pieszej i rekreacyjnej.

Lubelskie Spotkania Plastyczne

Osiedle LSM w Lublinie, oprócz swojej funkcji mieszkalnej i architektonicznej, odegrało także ważną rolę w kształtowaniu lokalnej sceny kulturalnej. Szczególnie poprzez Lubelskie Spotkania Plastyczne. Te cykliczne wydarzenia, zainicjowane w latach 70., przyciągały artystów z całego regionu. Osiedle LSM, z jego modernistyczną estetyką i otwartymi przestrzeniami, zapewniało idealne tło dla prezentacji dzieł sztuki i interakcji twórczych. Spotkania te nie tylko promowały nowoczesne prądy w sztuce, ale również umożliwiały mieszkańcom osiedla bezpośredni kontakt z kulturą. Było to w duchu społeczno-integracyjnych założeń Hansenowskiej „otwartej formy”. W efekcie można tu podziwiać dzieła takich artystów jak Barbara Zbrożyna, Lech Kunka, Marian Bogusz, Ireneusz Wydrzyński, Jadwiga Januś czy Michał Leszczyński.

Działania te miały na celu nie tylko estetyzacje przestrzeni publicznej, ale również stymulację intelektualną i kulturalną społeczności. To dodatkowo podkreślało unikatowy charakter osiedla LSM jako miejsca żyjącego sztuką i kulturą. Dziś na osiedlu znajduje się blisko 70 rzeźb wykonanych z metalu, kamienia i drewna, które w ostatnich latach skatalogowano i poddano dekoracjom. Ponadto w przejściach bloków na osiedlu Słowackiego można podziwiać ceramiczne mozaiki i malowidła. LSM słynie także z wyjątkowych konstrukcji do zabaw, które są reliktami metaloplastyki spawanej z PRL.

LSM w Lublinie dziś: Rewitalizacja i współczesne funkcje

Dziś Osiedle LSM jest nie tylko ważnym zabytkiem architektury, ale również dynamicznie rozwijającą się częścią Lublina. Starania o zachowanie charakterystycznych cech modernistycznych spowodowały, że osiedle budzi pozytywne skojarzenia wśród mieszkańców miasta. Ponadto osiedle nadal pełni funkcję mieszkaniową, oferując jednocześnie przestrzenie komercyjne i kulturalne, które odpowiadają na potrzeby współczesnych mieszkańców. Rewitalizacja LSM przyczynia się do ożywienia tego obszaru i jest przykładem, jak można skutecznie połączyć przeszłość z teraźniejszością, zachowując przy tym tożsamość miejsca. Dzięki temu LSM przyciąga także turystów z całej Polski, którzy chcą obejrzeć jedno z najciekawszych osiedli bloków jakie wzniesiono w PRL.