Metro w Taszkiencie – przewodnik po 12 najlepszych stacjach

Metro w Taszkiencie – historia budowy

W 1966 roku Taszkient nawiedziło silne trzęsienie ziemi. Wówczas ucierpiała znaczna część starej zabudowy miasta. Wraz z planem odbudowy, sporządzonym według nowoczesnej, modernistycznej wizji urbanistycznej, powstały pierwsze plany budowy metra. Konstrukcje musiały być odporne na wstrząsy sejsmiczne i duże wahania temperatur. Prace przy budowie pierwszej linii Chilonzor rozpoczęto w 1972 roku i ukończono 5 lat później. W rezultacie metro w Taszkiencie było pierwszą podziemną kolejką w Azji Centralnej i siódmą w Związku Radzieckim.

Jednocześnie budowano drugą linię metra O’zbekistan, którą ukończono kilka lat później, w 1984 roku. Prace przy trzeciej linii Yunusobod trwały do 2001 roku. Następnie w 2020 roku ukończono czwartą linię Halqa, która jest de facto przedłużeniem linii O’zbekistan. Oznaczone kolorami cztery linie mają łącznie 59,5km długości i łączą one 43 stacje zarówno podziemne jak i naziemne. W centrum miasta linie się krzyżują, co daje nam łącznie 3 stacje przesiadkowe między liniami.

Metro w Taszkiencie – informacje praktyczne

Kasa biletowa znajduje się na każdej stacji, przed bramkami wejściowymi lub w przejściu podziemnym prowadzącym do metra. Aby wejść do środka należy zakupić bilet jednorazowy, który kosztuje 1200 SUM, co w listopadzie 2022 roku daje około 50 gr. Można stosować karty przedpłacone, jednak w przypadku turysty niezbyt się to opłaca. Następnie po przejściu przez bramki można jeździć dowolnie długo, dopóki nie opuścimy metra bramkami wyjściowymi. Inflacja w Uzbekistanie jest wciąż wysoka, dlatego aktualne informacje na temat cen zawsze zalecam sprawdzić na oficjalnej stronie metra w Taszkiencie.

Przed przejściem przez bramki należy poddać się rewizji. Nie jest ona z reguły jakoś przesadnie szczegółowa, ponieważ od 2018 nieaktualny jest już na szczęście zakaz fotografowania. Dzięki temu z aparatem można się tutaj czuć całkowicie swobodnie, nie zwracając ani specjalnej uwagi miejscowych, ani obecnych na peronie mundurowych. Jednocześnie w Uzbekistanie nadal funkcjonuje zakaz fotografowania funkcjonariuszy policji, jednak nikt nie zwraca uwagi na sytuację, w której policjanci nie są głównymi bohaterami zdjęcia.

W taszkienckim metrze zdecydowanie jest co fotografować, ponieważ duża część stacji posiada niezwykle ciekawe zdobienia i detale architektoniczne, nie tylko z czasów sowieckich. Większość z nich wykończono marmurem, a indywidualnego charakteru dodają ceramiczne kompozycje, mozaiki, żyrandole i finezyjne kształty konstrukcji hal. Wybrałem zatem 12 najciekawszych stacji, które koniecznie trzeba zobaczyć, wraz ze zwięzłymi opisami.

1. Alisher Navoi

Alisher Navoi to jedna z przesiadkowych stacji, gdzie można z przesiąść się między niebieską i pomarańczową linią. Jej oficjalne otwarcie nastąpiło 8 grudnia 1984 roku, choć prace budowlane trwały jeszcze do 1987. Nazwę stacji poświęcono uzbeckiemu pisarzowi, tworzącemu w XV wieku.

Architektura stacji wyraźnie nawiązuje do tradycyjnej architektury islamskiej. Zaprojektował ją A. Ch. Gabdurahmonovich. Dominuje tutaj błękit z turkusem, dobrze znane z ręcznie malowanych mozaik i kopuł zdobiących uzbeckie meczety i medresy. Także sklepienie wyraźnie nawiązuje do wnętrz tradycyjnych świątyń. Ponadto podparte na kolumnach kopuły ozdobiono malowidłami ludowymi a na ścianach stacji znajdują się ceramiczne kompozycje z tradycyjnymi motywami. Wejście do stacji znajduje się przy ul. Batira Zakirova.

2. Kosmonavtlar

Być może jest to najsłynniejsza z taszkienckich stacji. Otwarta 31 grudnia 1984 roku jest hołdem dla azjatyckiej historii podboju kosmosu. Ściany zdobią malowane wizerunki pierwszych kosmonautów i astronomów – m.in. Uług-Beka, Jurija Gagarina i Walentiny Tiereszkowej, oraz inne motywy związane z kosmonautyką. Bez wątpienia architektura stacji pomaga nam wczuć się w kosmiczny klimat, dzięki panelom ceramicznym, które tworzą biało-niebieski gradient, a na ich strukturze multiplikują się odbicia finezyjnego światła puszczonego z sufitu. Sklepienie podparte jest na kolumnach, wykończonych również połyskującą ceramiką, tym razem w kolorze zielonym. Za projekt odpowiadał zespół w składzie S. Sutyagin, S. Sokolov, A. Zokirov, A. Braslavsky. Stacja znajduje się przy ul. Afrosiab.

3. Chilonzor

Na tej stacji można spędzić chyba najwięcej czasu ze wszystkich. Choć pierwsze wrażenie nie jest tak oszałamiające jak w przypadku dwóch poprzednich stacji, to kilkanaście ceramicznych scenek rodzajowych na ścianach powoduje, że przestajemy zauważać odjeżdżające raz po raz kolejne pociągi. Całości dopełniają potężne, złote żyrandole. Chilonzor jest dzielnicą Taszkientu, którą jako pierwszą połączono metrem z centrum miasta. Otwarcie stacji nastąpiło 6 listopada 1977 roku. Projektantkami stacji były I. G. Petuchowa, i A. F. Striełkowa. Wejście znajduje się przy ul. Kichik Xalqa Yo’li. Słowo „tchilanzar” oznacza po uzbecku „kwieciste miejsce”.

4. Paxtakor

Jedna z przesiadkowych stacji, położona w pobliżu stacji Alisher Navoi. Nazwa pochodzi od kompleksu sportowego położonego w jej sąsiedztwe, który z kolei został nazwany ku czci uzbeckich plantatorów bawełny. „Paxtakor” oznacza po prostu „rolnik bawełny”. Otwarto ją 6 listopada 1977 roku, podobnie jak stacja Chilonzor. Filary stacji wyłożono jasnym marmurem gazgańskim i wewnętrznie oświetlonymi cokołami aluminiowymi. Ponadto ściany zostały ozdobione ludowym wzorem ceramicznym autorstwa V. Zharskiego. Za całościowy projekt architektoniczny odpowiadał duet F. Tursunov i A. Sodiqov. Koniecznie trzeba też zwiedzić pawilon wejściowy w kształcie rotundy, ponieważ w jego wnętrzu znajdują się rzeźbiarskie motywy ścienne o tematyce olimpijskiej. Stacja znajduje się przy ul. Batira Zakirova.

5. Mustaqillik maydoni

Kolejna stacja, która nawiązuje do tradycyjnej architektury uzbeckiej. Jest ona położona jest przy ul. Sharafa Rashidova. Otwarcie nastąpiło również 6 listopada 1977. Wnętrze stacji zaprojektowali L. Adamov i S. Odilov. Nazwa stacji oznacza w języku uzbeckim „Plac Niepodległości”, który to znajduje się w jej pobliżu. Przede wszystkim stoi to w opozycji do nazwy sprzed 1991 roku, ponieważ wówczas jej patronem był Włodzimierz Lenin. Ściany stacji wykończono marmurem pochodzącym z pustyni Kyzył-Kum w zachodnim Uzbekistanie. Podobnie do wielu stacji, podłoga oraz podparty na kolumnach sufit ozdobione są geometrycznymi, gwieździstymi wzorami. Wnętrze dodatkowo oświetlają trzy rzędy efektownych żyrandoli.

6. Bodomzor

Ta stacja to miks tradycyjnych wzorów z nutką futuryzmu. Jest to jedna z najnowszych stacji, bo została otwarta 26 października 2001. Godnym uwagi jest fakt, że po upadku Związku Radzieckiego lokalne władze nie zaprzestały starań, aby metro w Taszkiencie nadal rozwijało swój wyjątkowy charakter. Godne uwagi jest niewątpliwie łukowe sklepienie, ozdobione geometrycznymi, jasnoniebieskimi wzorami. Jeszcze bardziej interesującym elementem wydają się być futurystyczne lampy otoczone wiankiem uroczych stołków. Przy schodach prowadzących do stacji znajdują się również kwiatowe kompozycje ceramiczne. Stacja znajduje się przy ul. Amira Temura. Jej nazwa nawiązuje do nazwy dzielnicy, w której się znajduje, a w dosłownym tłumaczeniu oznacza to „dolina pistacji”.

7. Yunus Rajabiy

Ta stacja również jest częścią najmłodszej linii metra i została otwarta w 2001 roku. Nazwa stacji poświęcona jest uzbeckiemu muzykowi tworzącemu w od lat 20. do 70. XX wieku. Z pewnością elementem charakterystycznym stacji są umieszczone w centralnej części schody, które stanowią jednocześnie idealny punkt obserwacyjny. Dodatkowo hala peronowa podparta jest na marmurowych kolumnach, które zwieńczone są zdobionymi lampami. Oprócz tego centralną oś kompozycyjną wzmacniają potężne żyrandole, stylistycznie dopasowane do tych znajdujących się na filarach. Wejście do stacji znajduje się przy ul. Xorezm.

8. Bunyodkor / Xalqlar doʻstligi

Jedna z najstarszych stacji pochodzących z 1977 roku. Dawniej nosiła nazwę „Przyjaźni” ale została przemianowana zgodnie z nazwą klubu sportowego mającego siedzibę w pobliżu. Projekt architektoniczny sporządził zespół architektów w składzie U. Rahimov, V. Murodov, G. Galeeva. Posadzka i modernistyczne kolumny ozdobione są geometrycznymi, gwieździstymi kształtami, w przeciwieństwie do delikatnych kształtów na sklepieniu. W szczególności przyciągające są owalne wycięcia w sufitowych panelach. otoczone delikatnie zarysowanym wzorem ludowym. Na stacji znajdują się także ceramiczne ozdoby z motywami owoców granatu i pokoju na świecie. Warto zajrzeć także do strefy bramek wejściowych, gdzie możemy zobaczyć mozaikę przedstawiającą uścisk dłoni. Stacja znajduje się w ścisłym centrum przy ul. Islama Karimova. Ze względu na to prowadzi do niej niezwykle interesujący pawilon wejściowy.

9. G’afur G’ulom

Stacja nazwana ku czci uzbeckiego poety została otwarta 6 listopada 1987 roku. Przede wszystkim charakterystycznym elementem są gwieździste kolumny ozdobione turkusowymi płytkami ceramicznymi o bardzo ekspresyjnej strukturze oraz sufit z regularnymi, okrągłymi otworami z oświetleniem. Ściany stacji wykończone są naturalnym kamieniem i znajduje się na nich kilka abstrakcyjnych kompozycji ceramicznych o tematyce historycznej. Dlatego osoby szukające śladów sowieckich mogą znaleźć tutaj m.in. czerwone gwiazdy. Stacja znajduje się na ul. Sebzor.

10. Tinchlik

Stację Tinchlik zaprojektował tercet architektów i konstruktorów Y. Mansurov, S. Kozimov, A. Zakirov. Została otwarta 30 kwietnia 1991 roku. Sama forma hali peronowej jest dość prosta, jednak uwagę skupiają dwie efektowne kompozycje ścienne na ścianach wzdłuż torów. Dekoracje te stworzyli wspomniany S. Kozimov wraz z B. Sultonmurodovem. Widoczne na nich abstrakcyjne kompozycje przedstawiają motywy związane z historią Uzbekistanu, jego architekturą, naturą i geografią. Niewątpliwie uwagę przyciągają także efektowne żyrandole i lampy wiszące na filarach. Wejście do stacji znajduje się na ul. Biruni. Słowo „tinchlik” oznacza po uzbecku „pokój”.

11. Novza

Stacja została otwarta 6 listopada 1977 roku. Łukowa hala peronowa oświetlona jest za pomocą lamp kompozycyjnie opartych na heksagonach. Bez wątpienia nadaje to architekturze futurystycznego wyglądu. Z pewnością była to najbardziej kosmiczna stacja do czasu otwarcia Kosmonavtlar. Podsumowując, tę stację zaprojektowali architekci A. Loshkaryov, A. Xurshudov i G. Chernov. Wejście do stacji znajduje się przy ul. Bunyodkor.

12. Buyuk Ipak yoʻli

Równie futurystyczna co poprzednia, jest stacja Buyuk Ipak yoʻli. Tutaj zamiast sześciokątów mamy oświetlenie w formie okazałych pierścieni złożonych z trapezoidalnych plafonów. Sklepienie hali peronowej również ma kształt łuku a jej końce zdobią płaskorzeźby. Podobnie do stacji Mustaqillik maydoni tę zaprojektował S. Odilov, a otwarto ją 18 sierpnia 1980 roku. Wejście do niej znajduje się przy ulicy o tej samej nazwie co stacja. Samo znaczenie nazwy to w języku uzbeckim dosłownie „Wielki Jedwabny Szlak”.

Metro w Taszkiencie – pozostałe stacje

Oczywiście warto zwiedzić także inne stacje. Część z nich, zwłaszcza krańcowych stacji naziemnych, nie posiada interesujących detali ale większość stacji podziemnych charakteryzuje jakiś indywidualny element. Często są to kompozycje ścienne w strefie bramek wejściowych, jakaś płaskorzeźba na końcowej ścianie czy też żyrandole o ciekawym kształcie. Bilet do metra kosztuje grosze i umożliwia właściwie jazdę bez końca, dlaczego więc nie skorzystać z takiej możliwości? Na zakończoenie pamiętajcie jednak aby zarezerwować sobie na taką przyjemność znaczną część dnia i zaopatrzyć się w napoje oraz prowiant, ponieważ na stacjach nie ma żadnych automatów a tym bardziej sklepów. Ze względu na godziny szczytu metro w Taszkiencie potrafi być przepełnione do tego stopnia, że niekoniecznie uda nam się wsiąść do wagonu.

Metro w Taszkiencie – lista najciekawszych stacji

• Alisher Navoi
• Kosmonavtlar
• Chilonzor
• Paxtakor
• Mustaqillik maydoni
• Bodomzor
• Yunus Rajabiy
• Bunyodkor / Xalqlar doʻstligi
• G’afur G’ulom
• Tinchlik
• Novza
• Buyuk Ipak yoʻli
• Olmazor
• Beruniy
• O’zbekistan
• Toshkent
• Chorsu