Astana – niezwykła stolica na stepie

Astana, stolica Kazachstanu, jest niezwykłym przykładem miejsca, w którym historia i współczesność splatają się w fascynujący sposób. Od czasów sowieckich do dzisiejszych dni miasto przeszło niezwykłą przemianę. Wpływ Nursułtana Nazarbajewa, byłego prezydenta Kazachstanu, na kształt miasta oraz jego niecodzienną architekturę jest niezaprzeczalny. Nowoczesna, momentami wręcz futurystyczna architektura miasta w niecodzienny sposób kontrastuje z postsowiecką zabudową i rozciągającymi się po horyzont stepami.

Akmolińsk, Celinograd, Astana

Jeszcze w latach 60. XX wieku, Astana była niewielkim miasteczkiem noszącym nazwę Akmolińsk. Później przemianowano je na Celinograd. W tamtych czasach było to ważne centrum administracyjne regionu północnego Kazachstanu, lecz nie wyróżniało się niczym szczególnym. Jednak wraz z nadejściem ery sowieckiej industrializacji i rozwoju, Celinograd stał się miejscem, gdzie rozpoczęto budowę wielu budynków i infrastruktury. Najpierw powstawały w dużej ilości bezstylowe, tzw. „Chruszczówki”, a następnie architektura ewoluowała w stronę radzieckiego modernizmu.

Sowiecka architektura Astany

Przez wiele lat miasto było typowym przykładem sowieckiego planowania urbanistycznego. Charakteryzuje go niezbyt skomplikowana, funkcjonalna architektura, która przede wszystkim służyła zaspokajaniu podstawowych potrzeb. Zabudowa oparta była przeważnie na prostopadłej siatce ulic. Infrastruktura w dużej części poprowadzona jest na powierzchni. Wiele ważniejszych budynków w Celinogradzie zostało zbudowanych w stylu socrealizmu, który był dominującym stylem architektonicznym w okresie sowieckim. Charakteryzował się on monumentalnymi, symetrycznymi fasadami, surowymi formami i nawiązywaniem do ideologii komunistycznej. Budynki te miały za zadanie symbolizować potęgę i jedność państwa sowieckiego.

Nowa stolica – nowa epoka

W czasach sowieckich głównym źródłem utrzymania mieszkańców Celinogradu były przemysłowe i rolnicze sektory gospodarki. Miasto miało duże znaczenie dla produkcji rolnej i dostarczania produktów spożywczych do innych regionów Kazachstanu. Ponadto, istotną rolę odegrał przemysł maszynowy. Punkt zwrotny dla miasta nastąpił już po upadku Związku Radzieckiego. W 1997 roku Nursułtan Nazarbajew, ówczesny prezydent-dyktator Kazachstanu, ogłosił, że Akmoła (nazwa z lat 1992-98) będzie nową stolicą kraju. Ta decyzja była wynikiem strategii mającej na celu równomierne rozmieszczenie władzy i zasobów w kraju oraz promocję rozwoju regionu północnego.

Nowe miasto powstało po południowej stronie rzeki Iszym. Przemiana była ogromnym przedsięwzięciem. Nazarbajew zainicjował budowę nowej infrastruktury, szkół, uczelni, szpitali i centrów kulturalnych. Wielkie inwestycje przyczyniły się do szybkiego rozwoju Astany, która stała się ważnym ośrodkiem politycznym, gospodarczym i kulturalnym. Nie tylko dla Kazachstanu, ale także dla całego regionu Azji Centralnej.

Astana i jej futurystyczna architektura

Jednak to nie rozwój infrastruktury uczynił Astanę wyjątkowym miejscem. To przede wszystkim niezwykła architektura, która przyciąga uwagę odwiedzających. Nazarbajew zaprosił znanych architektów i projektantów z całego świata, aby stworzyli niepowtarzalne budynki, które miały reprezentować nowoczesność i potencjał Kazachstanu. Najbardziej znana budowla w Astanie to Bajterek – wieża, która jest symbolem miasta, zaprojektowana przez brytyjskiego architekta Normana Fostera. Mierzy ona 97 metrów wysokości, a na szczycie wieży znajduje się złota kopuła, symbolizująca jedność kraju. W niej umieszczony jest złoty odcisk dłoni Nursułtana, do której należy przyłożyć swoją i pomyśleć życzenie.

Innym znaczącym budynkiem jest Pałac Pokoju i Zgody, również autorstwa Normana Fostera. To miejsce, gdzie odbywają się ważne spotkania międzynarodowe i konferencje. Pałac o kształcie piramidy znajduje się w efektownym parku i symbolizuje ideę pokoju i pojednania. Ważnym elementem architektonicznym Astany jest również dzielnica Expo, która powstała na terenie wystawy Expo 2017. Znajdują się tam nowoczesne pawilony, które prezentują najnowsze osiągnięcia technologiczne i innowacje. Uwagę przyciąga także centrum handlowe Chan Szatyr w kształcie namiotu nomadów, Pałac Kreatywności zwany ze względu na swój kształt „psią miską” czy dekonstruktywistyczna Filharmonia Narodowa.

Nursułtan Nazarbajew i jego ambicje

Architektura Astany jest wyjątkowa ze względu na swoje niezwykłe i imponujące konstrukcje, które wydają się być odzwierciedleniem wybujałego ego prezydenta Nursułtana Nazarbajewa oraz jego ambitnych planów dla miasta. Sam zresztą zmienił nazwę miasta ku swojej czci na Nursułtan, jednak po jego śmierci wrócono do nazwy Astana. Nie można mimo wszystko zapomnieć, że takie budynki przyczyniły się również do wzrostu zainteresowania turystycznego i podniesienia prestiżu miasta na arenie międzynarodowej.

Postrzeganie Astany i jej przyszłość

Widok monumentalnych wież, wieżowców i futurystycznych budynków jest niezwykły w kontekście otaczających je pustkowi stepów. To właśnie te kontrasty stanowią jedno z najbardziej kontrowersyjnych aspektów architektury miasta. Dzięki nim wizyta w stolicy Kazachstanu jest niezapomnianym i niepowtarzalnym przeżyciem. Być może ze względu na swoją niecodzienną i futurystyczną architekturę Astana może być postrzegana w przyszłości podobnie jak Brasilia czy Chandigarh. Te miasta, stały się ikonami architektury pomimo początkowej krytyki. Kolejnym podobieństwem jest zarzut braku atmosfery. Faktycznie – jak na metropolię tej wielkości miasto sprawia wrażenie wymarłego, a wiele osób woli wybrać się do Ałma-Aty aby poczuć jakikolwiek klimat.

To czy Astana będzie traktowana jako cud architektury zależy od wielu czynników. Czy miasto utrzyma swoją unikalną architekturę, czy będzie kontynuować rozwój w duchu nowoczesności, czy może ewoluować w inny sposób? Czas pokaże, jak Astana rozwinie się jako miasto i jak historia oceni ją w kontekście architektonicznych osiągnięć przyszłości.